باگ (Bug) چیست؟ + آشنایی با انواع باگ
آیا تا به حال فکر کرده‌اید که یک اشتباه کوچک در میلیون‌ها خط کد چگونه می‌تواند منجر به یک فاجعه امنیتی بزرگ شود؟ پاسخ این سوال در مفهومی به نام باگ است. باگ‌ها نقص‌ها و اشتباهات موجود در نرم افزارها هستند. این نقص‌ها میتوانند به نقاط ضعفی تبدیل شوند که مهاجمان سایبری از آن‌ها برای نفوذ به سیستم‌ها و دسترسی به اطلاعات حساس استفاده کنند. در ادامه به بررسی انواع باگ و آسیب پذیری‌های امنیتی خواهیم پرداخت.
باگ چیست؟
باگ (Bug) یا آسیب پذیری امنیتی به نقاط ضعف و خلاهایی گفته می‌شود که در سیستم‌های اطلاعاتی، نرم افزارها یا زیرساخت‌های دیجیتال وجود دارند. این آسیب پذیری‌ها ممکن است به مهاجمان این امکان را بدهند که به صورت غیرمجاز به سیستم‌ها نفوذ کنند، اطلاعات حساس را دستکاری، سرقت یا عملکرد سیستم را مختل نمایند. شکاف‌های امنیتی در صورتی که شناسایی و اصلاح نشوند، میتوانند به تهدیدهای جدی برای امنیت داده‌ها و حریم خصوصی تبدیل شوند. از این رو، شناسایی، ارزیابی و رفع این باگ‌ها به عنوان یک اولویت در فرایند توسعه نرم افزار و مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی در نظر گرفته می‌شود تا خطرات احتمالی کاهش یابد و از بروز حملات سایبری جلوگیری شود.
معنای اصطلاح باگ در دنیای کامپیوتر
استفاده از واژه باگ برای اشاره به نقص در ماشین آلات، حتی قبل از ظهور کامپیوتر، وجود داشته است. با این حال، روایت مشهوری که به تثبیت آن در حوزه کامپیوتر کمک کرد، به سال 1946 و دانشگاه هاروارد باز می‌گردد. در حین عیب یابی یک کامپیوتر، تیم مهندسی به رهبری گریس هاپر، یک شب پره را یافتند که در یکی از رله‌های الکترومکانیکی گیر و باعث اختلال شده بود. این حشره در دفترچه گزارش آن‌ها به عنوان “اولین مورد واقعی یافتن یک باگ” ثبت شد. اگرچه این اولین مورد استفاده از اصطلاح باگ نبود، اما این رویداد به دلیل ثبت مستند و ارتباط با پیشگامان کامپیوتر به شهرت رسید. این داستان بعدها باگ را به واژه‌ای رایج برای نقص‌های سخت افزاری و نرم افزاری تبدیل کرد.
تاریخچه Bug
کلمه باگ به معنای اشکال یا خطا در نرم افزار به دوران اولیه کامپیوترها بازمی‌گردد. یکی از مشهورترین داستان‌ها در این زمینه به الگوریتم دان و مهندس آمریکایی گریس هاپر (Grace Hopper) مربوط است که در سال 1947 زمانی که مشغول کار بر روی کامپیوتر Mark II بود، یک ملخ (bug) واقعی پیدا کرد که باعث اختلال در عملکرد سیستم شده بود. او این ملخ را به عنوان باگ در دستگاه ثبت کرد و این اصطلاح به طور گسترده‌ای در صنعت نرم افزار به معنای خطا یا مشکل در برنامه‌ها مورد استفاده قرار گرفت.
انواع باگ بر اساس شدت و تاثیر
باگ‌ها در نرم افزارها از نظر میزان اختلال و تاثیری که بر عملکرد و تجربه کاربری می‌گذارند، دسته بندی می‌شوند. در ادامه به برخی از رایج‌ترین دسته بندی‌های باگ بر اساس شدت و تاثیر اشاره می‌کنیم:
باگهای بحرانی (Critical)
این نوع باگهای بحرانی جدی‌ترین نوع خطاها هستند. معمولا منجر به از کار افتادن کامل سیستم، از دست رفتن غیر قابل جبران اطلاعات و یا آسیب پذیری‌های امنیتی جدی می‌شوند. رفع باگهای بحرانی بالاترین اولویت را دارد و معمولا قبل از انتشار هر گونه نسخه جدیدی از نرم افزار باید برطرف شوند.
باگهای عمده (Major)
این باگ‌ها باعث اختلال جدی در عملکرد اصلی نرم افزار می‌شوند و ممکن است استفاده از برخی از مهم‌ترین قابلیت‌ها را غیر ممکن سازند. اگر چه ممکن است سیستم به طور کامل از کار نیفتد، اما تجربه کاربری به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
باگهای جزئی (Minor)
این باگ‌ها مشکلات کوچکی در عملکرد یا رابط کاربری هستند که تجربه کاربری را تحت تاثیر قرار می‌دهند اما مانع از عملکرد اصلی نرم افزار نمی‌شوند. رفع باگهای جزئی معمولا در اولویت‌های پایین‌تری قرار دارد و ممکن است در نسخه‌های بعدی نرم افزار برطرف شوند.
باگهای آرایشی (Cosmetic)
این باگ‌ها مربوط به مشکلات ظاهری و بصری در رابط کاربری هستند و هیچ تاثیری بر عملکرد نرم افزار ندارند. باگهای Cosmetic معمولا کمترین اولویت را برای رفع دارند.
انواع آسیب پذیری‌های امنیتی
آسیب پذیری‌های امنیتی انواع مختلفی دارد. در اینجا به توضیح درباره این موارد می‌پردازیم.
آسیب پذیری و باگ در کد منبع
این نوع آسیب پذیری به هنگام توسعه نرم افزارها ایجاد می‌شود که می‌تواند توسط مهاجم‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. این مشکل معمولا در توسعه و تست نرم افزارها نمود پیدا می‌کند و می‌تواند ناشی از خطاهای برنامه نویسی، نقص در اعتبار سنجی ورودی‌ها و به روز نبودن کتابخانه‌ها باشد. شناسایی و رفع این آسیب پذیری‌ها در کدهای منبع از اهمیت بسیاری برخوردار است تا از حملات سایبری و نفوذهای غیر مجاز جلوگیری شود. استفاده از ابزارهای آنالیز کد، تست امنیتی و رعایت استانداردهای امنیتی در فرآیند توسعه نرم افزار می‌تواند به شناسایی و رفع این نقاط ضعف کمک کند.
پیکربندی نادرست
از دیگر خطاهای متداول به حساب می‌آید که می‌تواند میزان مشکلات امنیت شما را زیاد کند. این اتفاق می‌تواند بر اثر عدم رعایت استانداردها، تنظیمات پیش فرض نادرست یا فراموشی مسائل امنیتی ایجاد شود. برای جلوگیری از این نوع آسیب پذیری‌ها، اطمینان از اعمال تنظیمات امنیتی مناسب، به روزرسانی منظم نرم افزارها، آموزش کاربران در زمینه امنیت اطلاعات و اجرای تست‌های امنیتی از اهمیت بسیاری برخوردارند.
شیوه‌های ضعیف اعتبارسنجی
یکی از مواردی است که می‌تواند منجر به حملات متعددی شود. مثلا در صورتی که در ورودی‌ها اعتبار سنجی دقیق انجام نشود می‌تواند منجر به حملاتی مانند تزریق کدهای مخرب، تزریق SQL و تزریق فرمان‌های خطرناک شود. اجرای کدهای خطرناک در سمت سرور، نادیده گرفتن امنیت در توابع و API های شخص ثالث، نادیده گرفتن مسائل امنیتی مربوط به اجرای کلاینت سمت مرورگر و غیره از این دست از موارد به حساب می‌آیند.
نداشتن رمزگذاری قوی
رمزگذاری قوی یکی از مهم‌ترین ابزارهای حفظ امنیت اطلاعات است، اما اگر اشکالاتی در پیاده سازی و استفاده از آن وجود داشته باشد، ممکن است آسیب پذیری‌های امنیتی ایجاد شوند. برای جلوگیری از این آسیب پذیری‌ها، باید از الگوریتم‌ها و روش‌های رمزنگاری قوی استفاده کرده و به مواردی مانند مدیریت کلید‌ها، استفاده از رمزهای عبور قوی و پیچیده، و رعایت سیاست‌های امنیتی دقت کرد. همچنین، باید به صورت دوره‌ای تست‌های امنیتی را اجرا و همواره از آخرین به روز رسانی‌ها و بهترین شیوه‌های امنیتی استفاده کرد.
تهدیدات داخلی
تهدیدات داخلی و آسیب پذیری‌های امنیتی اغلب به مشکلات و ضعف‌هایی اشاره دارند که از داخل سازمان یا شبکه به وجود می‌آیند. این مشکلات ممکن است باعث خسارات جدی برای سازمان شوند که برای مثال می‌توان به رعایت نکردن سیاست‌ها، بهره وری نادرست از دسترسی‌ها، استفاده از رمز عبورهای ضعیف و این دست از موارد اشاره کرد. برای پیشگیری از این تهدیدات و آسیب پذیری‌ها، باید استانداردها و سیاست‌های امنیتی مناسبی را تعیین و اعمال کرد، کارمندان را آموزش داد و از آن‌ها خواست که از رمزهای عبور قوی و بهترین شیوه‌های امنیتی استفاده کنند.
قرار گرفتن در معرض داده‌های حساس
قرار گرفتن اطلاعات در معرض آسیب پذیری‌های مختلف می‌تواند افراد و کسب و کارهای آن‌ها را با تهدیداتی مواجه سازد. در راستای محافظت از داده‌ها بایستی کارهایی را انجام دهید. مثلا رمزگذاری داده‌ها، داشتن سیاست‌های امنیتی، بکاپ گیری از داده‌ها، انجام تست‌های امنیتی از راهکارهایی هستند که شما می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید.
مقالات مرتبط
انواع باگهای نرم افزار
در اینجا به رایج‌ترین انواع باگ‌ها یا اشکالاتی که در تست نرم‌افزار مشاهده می‌شوند، اشاره می‌کنیم.
باگهای عملکردی
این نوع باگ‌ها مربوط به عملکرد قسمت‌های مختلف نرم افزار هستند. به عبارت ساده‌تر، هرکدام از اجزای اپلیکیشن یا وب سایت که طبق انتظار کار نکند، یک باگ عملکردی است. این باگ‌ها معمولا در زمان تست‌های عملکردی جامع در شرایط واقعی شناسایی می‌شوند. برای جلوگیری از تجربه کاربری ضعیف در محیط تولید، تیم‌ها باید در مراحل اولیه همه باگهای عملکردی را حل کنند.
باگهای منطقی
باگهای منطقی، روند مورد انتظار نرم افزار را مختل می‌کنند و باعث می‌شوند نرم افزار به اشتباه عمل کند. این باگ‌ها معمولا به دلیل نوشتن کد ضعیف یا اشتباه در درک منطق کسب و کار ایجاد می‌شوند.
باگهای جریان کاری
این باگ‌ها به مسیر کاربری در نرم افزار مربوط می‌شوند. به عنوان مثال، در یک وب‌سایت که کاربر باید فرمی را برای تاریخچه پزشکی خود پر کند، اگر کاربر گزینه «ذخیره و خروج» را بزند، ولی اطلاعات ذخیره نشوند، این یک باگ جریان کاری است.
باگهای سطح واحد
باگهای سطح واحد معمولا رایج هستند و به طور معمول آسان‌تر اصلاح می‌شوند. زمانی که بخش‌های ابتدایی نرم افزار توسعه داده می‌شوند، توسعه دهندگان تست واحد انجام می‌دهند تا مطمئن شوند که کدهای کوچک به درستی کار می‌کنند. باگهای سطح واحد معمولا به راحتی قابل شناسایی و اصلاح هستند؛ زیرا با تعداد کد کمتری سروکار داریم.
باگهای یکپارچگی سیستم
این نوع باگ‌ها زمانی رخ می‌دهند که دو یا چند واحد کد نوشته شده توسط توسعه دهندگان مختلف نتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این باگ‌ها معمولا به دلیل عدم تطابق یا ناسازگاری بین اجزای مختلف بروز می‌کنند. این باگ‌ها به سختی قابل شناسایی هستند و زمان‌بر هستند.
باگهای خارج از محدوده
این نوع باگ‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که کاربر به طور غیرمنتظره‌ای با رابط کاربری (UI) تعامل می‌کند. برای مثال، وارد کردن یک عدد بسیار بزرگ یا کوچک یا استفاده از نوع داده‌ای نامشخص که از مرزهای تعیین‌شده برای ورودی‌ها خارج است.
باگهای امنیتی
امنیت همیشه نگرانی بزرگی در توسعه نرم افزار است. باگهای امنیتی میتوانند سیستم را به خطر بیندازند و باید با جدیت و فوریت حل شوند. این نوع باگ‌ها شاید عملیات عادی را مختل نکنند، ولی میتوانند سیستم را کاملا آسیب پذیر کنند.
باگهای عملکردی
باگهای عملکردی زمانی رخ می‌دهند که نرم افزار نتواند استانداردهای عملکردی مورد انتظار خود را برآورده کند، مانند زمان بارگذاری، زمان پاسخ دهی یا توان عملیاتی. این نوع باگ‌ها میتوانند تجربه کاربری را به طور چشم گیری کاهش دهند، به‌ویژه در محیط‌های پرترافیک یا استفاده از منابع زیاد.
باگهای سازگاری
این نوع باگ‌ها زمانی رخ می‌دهند که نرم‌افزار به درستی در محیط‌های مختلف، دستگاه‌ها یا پلتفرم‌ها اجرا نشود. این باگ‌ها میتوانند منجر به تجارب کاربری غیرقابل پیش‌بینی و دسترسی محدود شوند.
باگهای قابلیت استفاده
این باگ‌ها به تجربه کلی کاربری مربوط می‌شوند و باعث می‌شوند کاربر نتواند به راحتی یا به صورت واضح با نرم افزار تعامل کند. این باگ‌ها معمولا عملکرد نرم افزار را مختل نمی‌کنند، اما میتوانند منجر به ناراحتی کاربر و افزایش اشتباهات کاربری شوند.
باگهای هم زمانی
این باگ‌ها در سیستم‌های نرم افزاری که پردازش موازی یا چندرشته‌ای دارند، رخ می‌دهند. زمانی که چندین رشته یا فرایند به روش‌های غیرمنتظره با یکدیگر تعامل می‌کنند، این باگ‌ها باعث رفتار غیرقابل پیش بینی، خرابی داده‌ها یا کرش سیستم می‌شوند.
5 مورد از بهترین راه‌ها برای شناسایی باگ
در این بخش به معرفی بهترین راه‌ها برای شناسایی باگهای امنیتی می‌پردازیم.
- شما می‌توانید از اسکنرهای آسیب پذیری استفاده نمایید تا سیستم خود را به صورت خودکار اسکن و آسیب پذیری‌های موجود را شناسایی کنید.
- بهره گیری از مانیتورینگ و بررسی لاگ‌ها در راستای شناسایی دسترسی‌های غیر مجاز و فعالیت‌های ناخواسته.
- بررسی گزارش‌های امنیتی توسط تیم‌ها که به شناسایی آسیب پذیری‌ها کمک می‌کند.
- آموزش کارمندان در زمینه مسائل امنیتی می‌تواند برای بهبود وضعیت امنیتی کمک کننده باشد.
- بررسی کد منبع نرم افزار که به وسیله آن می‌توان آسیب پذیری‌های مربوط به نوعی از حملات مانند حملات XSS و SQL Injection را شناسایی کرد.
برای جلوگیری از آسیب پذیری‌های امنیتی و باگ چه باید کنیم؟
در راستای جلوگیری از وقوع این رخداد راهکارهای زیادی وجود دارد که بهترین روش‌های آن به شرح زیر است.
- دادن کمترین میزان دسترسی به افراد، ربات‌ها و داشتن دسترسی در ساعت‌های خاص، انجام این کار خطر دسترسی هکرها را کاهش می‌دهد.
- در نظر گرفتن جایزه برای آن دست از افرادی که باگهای امنیتی شما را شناسایی کنند و راهکارهایی را برای رفع آن ارائه دهند. این کار در بسیاری از شرکت‌های بزرگ انجام می‌شود.
- کاربران شما از مهم‌ترین موارد در شناسایی آسیب‌پذیری‌ها به حساب می‌آیند. ایجاد روحیه و فرهنگ شک و تردید در افراد باعث می‌شود در انجام کارها ریز بینانه‌تر عمل نمایند و هیچ موضوعی را بی دلیل و منطق نپذیرند. این روحیه و فرهنگ به شما و کسب و کارتان کمک می‌کند که دقیق‌تر عمل کنید و آسیب پذیری‌های امنیتی را کم می‌کند.
- ارائه طرح تداوم کسب و کار یا بازیابی فاجعه (BC/DR) عبارت است از مجموعه اقدامات و رویکردهای استراتژیکی که برای حفظ توانایی یک سازمان در مواجهه با حوادث و فاجعه‌ها و ادامه فعالیت‌های آن در شرایط بحرانی طراحی می‌شود.
پویان آی تی؛ همراه مطمئن شما در مسیر رشد آنلاین
اگر شما هم به دنبال بستری مطمئن برای وب سایت خود هستید، احتمالا دغدغه‌هایی مانند پایداری سرویس، امنیت داده‌ها و سرعت بارگذاری را همیشه در نظر دارید. این موارد دقیقا همان نکاتی هستند که اغلب مدیران وب سایت، پیش از انتخاب یک سرویس میزبانی، به آن‌ها توجه می‌کنند.
واقعیت این است که هر وب‌سایت، بسته به نوع فعالیت و میزان ترافیک، نیازهای خاص خود را دارد. ممکن است شما به دنبال میزبانی باشید که در عین ارائه منابع کافی، هزینه‌ای مقرون به صرفه داشته باشد. یا شاید برایتان مهم‌تر از هر چیز، پشتیبانی حرفه‌ای و در دسترس باشد تا در هر لحظه بتوانید بدون نگرانی مشکلات احتمالی را برطرف کنید.
پویان آی تی با ارائه پلن‌های متنوع میزبانی وب، این امکان را فراهم کرده است که شما دقیقا متناسب با نیاز خود انتخاب کنید؛ خواه یک وب سایت شخصی کوچک داشته باشید یا یک کسب و کار آنلاین با بازدید بالا. هدف ما این است که شما از همان ابتدا، تجربه‌ای ایمن، سریع و پایدار از میزبانی وب داشته باشید و تمرکزتان تنها بر رشد و توسعه فعالیت آنلاینتان باشد.
و در آخر
در این محتوا به توضیح باگهای امنیتی پرداختیم و گفتیم باگ عبارت است از مجموعه خطاها و یا ضعف‌هایی که از جانب حافظه، پردازنده، سیستم عامل، یا برنامه‌های نرم افزاری ایجاد و به افراد دیگر امکان دسترسی غیر مجاز به سیستم یا اطلاعات حساس را می‌دهد. برای جلوگیری از باگهای امنیتی راهکارهای زیادی وجود دارد. در این مسیر فراموش نکنید که نرم افزارها بایستی به صورت دقیق بررسی و تست شوند. همچنین باید از استانداردها و روش‌های امنیتی معتبر استفاده کرد و فرایندهای امنیتی را به صورت دوره‌ای بازبینی و به روز رسانی کرد.
سوالات متداول
انجام کارهایی مثل اعمال ترمیمها یا آپدیتهای امنیتی، اطلاع رسانی به کاربران و انجام آزمونهای امنیتی بیشتر مواردی است که باید اجرا شوند.
آسیب پذیری‌های امنیتی میتوانند منجر به دسترسی غیر مجاز، سرقت اطلاعات، خرابی سیستم، خسارات مالی و تخریب شهرت سازمان شوند.
عبارت است از مشکل و یا خطا در کد برنامه که منجر به بروز عملکردی غیر منتظره در نرم افزار می‌شود و نتایجی نادرست را به همراه دارد. این مشکلات و نواقص گاه کوچک و کم ضرر هستند و گاه مشکلات زیادی را به همراه دارند.
منابع
- https://www.techtarget.com/searchsoftwarequality/definition/bug
- https://www.sonarsource.com/learn/software-bugs
- https://www.browserstack.com/guide/types-of-software-bugs/
اولین دیدگاه را اضافه کنید.