پروتکل FTP چیست؟ | پروتکل FTP و کاربردهای آن
پروتکل FTP چیست؟
FTP مخفف عبارت File Transfer Protocol میباشد. FTP یک پروتکل شبکه برای انتقال فایلها بین رایانهها بوده و یک پروتکل استاندارد بر پایه TCP/IP است. به زبان ساده پروتکل FTP راهی برای انتقال فایل به صورت آنلاین میباشد. این پروتکل در سال 1971 تحت عنوان RFC114 و با هدف ارائه روشی استاندارد برای انتقال فایل در شبکهای کوچک از کامپیوترها ارائه شد.
این شبکه شامل تعدادی دانشگاه، مراکز نظامی و تعداد محدودی از افراد بود. نسخههای اولیه پروتکل FTP از تعداد کم و مشخصی از کاربران تشکیل شده و به همین دلیل مسائل امنیتی چندان قابل توجه نبود. به تدریج با گسترش شبکه کامپیوتر و افزایش چشمگیر کاربران در نظر گرفتن مسائل امنیتی به امری ضروری تبدیل شد. برای رفع این مشکل به روز رسانیهای RFC 2228 و RFC 2428 به منظور افزایش سطح امنیت این پروتکل منتشر شدند.
در پروتکل FTP معمولا از طریق پورتهای 20 و 21 برقراری ارتباط انجام میشود؛ پورت 20 برای تبادل و ارسال فایلها در شبکه و پورت 21 به منظور ارتباط میان سرور و کلاینت مورد استفاده قرار میگیرد.
کاربردهای FTP
پروتکل FTP کاربرد گستردهای داشته و در زمینههای متفاوتی از آن استفاده میشود. در ادامه به بیان چند مورد از کاربردهای این پروتکل میپردازیم:
- انتقال فایلهای حجیم از مهمترین کاربردهای FTP محسوب میشود.
- از این پروتکل میتوانید برای اشتراک گذاری فایلهای خود نیز استفاده کنید.
- با استفاده از پروتکل FTP امکان دانلود و آپلود فایل و حذف دایرکتوری بر سیستم مورد نظر برای شما ایجاد میشود.
- از طریق FTP میتوانید فرایند حذف، تغییر نام و جا به جایی فایلها را انجام دهید.
- پروتکل FTP قابلیت ارائه گزارش از فایلهای موجود در سیستم مورد نظر را برای کاربران فراهم کرده است.
- از دیگر کاربردهای این پروتکل میتوان به جستجو در دایرکتوریها نیز اشاره کرد.
- امکان انتقال فایل بین حسابهای یک کامپیوتر، دو کامپیوتر مختلف و… در یک شبکه از طریق FTP امکان پذیر است.
- با این پروتکل میتوان از یک سیستم به یک سرور پشتیبان بک اپ گیری کرد.
مزایای پروتکل FTP
پروتکل انتقال فایل FTP مزایای زیادی دارد که در این بخش با آنها آشنا میشویم.
استفاده آسان
این پروتکل یکی از پروتکلهای قدیمی است که بیشتر افراد با آن آشنا هستند. همچنین استفاده از آن برای افراد آسان است و نیاز به داشتن دانش تخصصی و فنی ندارد.
شبکه داخلی
انتقال فایل با FTP در شبکه داخلی و اینترنت توصیه شده است و این پروتکل برای این کار بسیار مناسب است.
مدیریت انتقال
در File Transfer Protocol اسکریپتها و برنامههایی برای زمان بندی انتقال و خودکار سازی انتقال دادهها وجود دارد. این موضوع مدیریت انتقال دادهها بسیار آسانتر و بهینهتر میشود.
سرعت بالا
این پروتکل هیچ محدودیتی برای انتقال فایل و حجم آن ندارد. به طور کلی با FTP میتوانید فایلهای بزرگ و با حجم بالا را با سرعت بالا انتقال دهید.
پشتیبانی گسترده
سیستم عاملهای مختلف و از پروتکل FTP برای انتقال دادهها پشتیبانی میکنند و میتوان از این پروتکل در برنامهها و سیستمهای مختلف به آسانی استفاده کرد.
چالشهای پروتکل FTP
بررسی معایب و چالشهایی که در هنگام استفاده از پروتکل FTP با آن رو به رو میشوید.
امنیت پایین
در این پروتکل انتقال دادهها با رمزگذاری انجام نمیشود و این موضوع امنیت انتقال را تا حد زیادی کاهش میدهد. برای انتقال دادههای حساس و نیاز به امنیت بالا دارند FTP توصیه نمیشود.
هزینه نگهداری
استفاده از پروتکل FTP نیاز به یک سرور اختصاصی دارد. این موضوع باعث افزایش هزینههایی مانند خرید و نگهداری سرور میشود.
محدودیت اتصال
کنترل و انتقال داده با پروتکل انتقال فایل FTP به صورت دو اتصال جداگانه است. اگر تعداد اتصالات همزمان زیاد باشد ممکن است دچار مشکل شود و ناکار آمد باشد.
انواع پروتکلهای FTP
- Anonymous FTP: این نوع پروتکل یکی از سادهترین پروتکلها است و نیازی به رمزگذاری و استفاده از نام کاربری و کلمه عبور ندارد. برای انتقال داده بین عموم و توزیع آزاد، Anonymous FTP گزینه مناسبی است.
- FTPES: بهترین گزینه برای سازمانهایی که به دنبال امنیت بالا و انتقال دادهها به صورت رمزگذاری شده هستند، FTPES است.
- FTP Secure: برای انتقال اسناد و فایلهای مالی و بانکی FTPS گزینه مناسبی است. این پروتکل به صورت پیش فرض از پورت 990 استفاده میکند که امنیت را افزایش میدهد.
- SFTP: پروتکل SFTP عضو پروتکلهای FTP نیست، اما عملکرد آن مانند همین پروتکل و زیر مجموعههایش است. با SFTP میتوان برنامهها و سیستمها را از راه دور مدیریت کرد.
تفاوت SFTP و FTPS با پروتکل FTP
| ویژگی | FTP | FTPS | SFTP |
|---|---|---|---|
| نوع پروتکل | FTP استاندارد بدون رمزگذاری | FTP بر بستر SSL/TLS | پروتکل مستقل بر پایه SSH |
| امنیت | ندارد | رمزگذاری با TLS | رمزگذاری کامل با SSH |
| پورتها | چند پورت (20 و 21) | چندین پورت (21 + پورتهای داده) | یک پورت (معمولا 22) |
| احراز هویت | نام کاربری/رمز عبور | گواهی TLS و رمز عبور | کلید SSH، رمز عبور |
| سازگاری با فایروال | متوسط | سخت (به دلیل پورتهای متعدد) | آسان (پورت واحد) |
| ساختار لیست دایرکتوری | نامنظم | نامنظم | استاندارد و یکپارچه |
| عملیات فایلسیستمی | محدود | محدود | کاملتر |
| سرعت | بالا (بدون رمزگذاری) | متوسط | متوسط |
| مناسب برای داده حساس | خیر | تا حدی | کاملا مناسب |
| پیچیدگی راهاندازی | ساده | متوسط | ساده تا متوسط |
راههای استفاده از پروتکل FTP
به طور کلی برای استفاده از پروتکل File Transfer Protocol سه روش وجود دارد. در ادامه به معرفی هر یک از روشهای استفاده از این پروتکل میپردازیم.
استفاده از نرم افزارها
یکی از رایجترین روشهای استفاده از پروتکل FTP استفاده از نرم افزار میباشد. در این روش با استفاده از نرم افزارهایی مثل WinSCP و FileZilla میتوانید به آسانی به FTP متصل شوید. به کمک این نرم افزارها و با فرایند کشیدن و رها کردن (Drag and Drop) امکان دانلود و آپلود فایلها وجود دارد. از مزایای این روش میتوان به عدم نیاز به دانش فنی اشاره کرد؛ زیرا محیط کار با نرم افزارها مشابه محیط پیش فرض سیستم عامل ویندوز میباشد.
- FileZilla: این نرم افزار رایگان و متن باز است و میتواند به سرورهای FTP ،FTPS و SFTP متصل شود.
- WinSCP: این نرم افزار مخصوص ویندوز است و برای اتصال با SFTP، SCP، FTP و FTPS است. این نرم افزار ویژگیهای زیادی برای امنیت و کنترل جزئیات دارد.
استفاده از مرورگرها
یکی دیگر از روشهای اتصال به FTP استفاده از مرورگرها همچون کروم، فایرفاکس و موزیلا است. برای استفاده از این روش کافی است آدرس FTP یک سایت را در مرورگر وارد کرده و سپس نام کاربری و رمز عبور را وارد کنید. این روش تنها برای جستجو و یا خواندن فایل مناسب بوده و از آن نمیتوان برای آپلود و یا ارسال فایلها استفاده کرد. زیرا مرورگرها تنها قادر به نمایش محتویات فایل بوده و توانایی آپلود و ارسال فایل را ندارند. لازم به ذکر است این روش نسبت به روش اول از امنیت و سرعت پایینتری برخوردار است.
استفاده از Command line
استفاده از Command line و یا همان خط فرمان سیستم عاملها نیز یکی از روشهای اتصال به FTP است. این روش به دلیل نداشتن رابط گرافیکی کاربر پسند کمتر مورد استفاده قرار گرفته و برای ایجاد پروتکل FTP و در محیط لینوکس پر استفادهتر است.
مقایسه FTP Passive و Active Mode
Active Mode: حالتی از اتصال FTP است که در آن کلاینت دستور خودش را به پورت 21 سرور میفرستد و سپس سرور با استفاده از پورت 20 خودش، به یک پورت تصادفی کلاینت برای انتقال دادهها متصل میشود؛ در این حالت سرور مسئول برقراری اتصال Data Channel است و ممکن است عبور از فایروالها دشوارتر باشد.
FTP Passive: حالتی از اتصال FTP است که در آن کلاینت با ارسال دستور به پورت 21 سرور، درخواست حالت Passive میدهد و سپس خود کلاینت به پورت تصادفی سرور متصل میشود تا فایلها را منتقل کند؛ این حالت برای عبور از فایروالها و NAT مناسب است زیرا تمام اتصالها از سمت کلاینت آغاز میشوند.
جمع بندی
پروتکل FTP با وجود قدمت بالا همچنان یکی از روشهای پرکاربرد برای انتقال فایل در شبکه است؛ اما با توجه به چالشهای امنیتی آن، استفاده از نسخههای امنتر مثل FTPS و SFTP به ویژه برای دادههای حساس توصیه میشود. این پروتکل با امکانات گستردهای مانند مدیریت فایل، انتقال سریع داده و سهولت استفاده، همچنان جایگاه مهمی در دنیای شبکه دارد و انتخاب درست نوع پروتکل میتواند تجربهای مطمئن و کارآمد برای کاربران فراهم کند.
سوالات متداول
نسخه استاندارد FTP رمزگذاری ندارد و از نظر امنیتی ضعیف محسوب میشود. برای انتقال اطلاعات حساس بهتر است از FTPS یا SFTP استفاده کنید.
در Active سرور اتصال دیتا را ایجاد میکند، در Passive کلاینت این کار را انجام میدهد.
منابع
- https://www.kiteworks.com/risk-compliance-glossary/sftp
اولین دیدگاه را اضافه کنید.