Majorana 1: تراشه کوانتومی مایکروسافت
تیم فنی مایکروسافت بالاخره پس از 20 سال تحقیق، تراشه کوانتومی مایورانا را در تاریخ 19 فوریه 2025 رونمایی کردند. این تراشه پیشگامانه، با بهره گیری از مفهوم کیوبیتهای توپولوژیکی، مسیری نو را در معماری و ساخت رایانههای کوانتومی ترسیم مینماید. مایکروسافت در تراشه مایورانا کیوبیتهای توپولوژیکی را ارائه میدهد. این کیوبیتها با تکیه بر خواص منحصر به فرد شبه ذرات مایورانا، اطلاعات کوانتومی را به شیوهای مقاومتر در برابر اختلالات محیطی کدگذاری میکنند. این رویکرد، در تضاد با کیوبیتهای ناپایدار سنتی که اغلب در معرض تزلزل انسجام کوانتومی قرار دارند، میتواند کلید دستیابی به رایانههای کوانتومی با قابلیت تحمل بالا باشد.
معماری نوین تراشه کوانتومی مایکروسافت
بنا بر اظهارات مایکروسافت، معماری نوین پردازنده Majorana 1، مسیری روشن را برای استقرار یک میلیون کیوبیت بر روی یک تراشه منفرد و کوچک که در کف دست جای میگیرد، فراهم میسازد. متخصصان شرکت مایکروسافت معتقدند که این آستانه مورد نیاز برای آن است که رایانههای کوانتومی بتوانند راهکارهای تحول آفرین و کاربردی در دنیای واقعی پیشنهاد دهند. راهکارهایی نظیر تجزیه ریزپلاستیکها به محصولات جانبی بی ضرر و یا ابداع مواد خودترمیم برای ساخت و ساز و خیلی از موارد مهم دیگر در صورت دست یافتن مایکروسافت به این تکنولوژی ابداع خواهند شد. مایکروسافت ادعا میکند که مجموع توان پردازشی تمامی رایانههای فعلی جهان قادر به انجام محاسباتی نیست که یک رایانه کوانتومی یک میلیون کیوبیتی قادر به انجام آن خواهد بود.

چالش پایداری کیوبیتها در محاسبات کوانتومی
یکی از اساسیترین چالشهای پیش روی محاسبات کوانتومی، مسئله حفظ پایداری حالتهای کوانتومی در واحدهای اطلاعاتی مرسوم به کیوبیتها است. کیوبیتها بر خلاف بیتهای کلاسیک که در یکی از دو حالت صفر یا یک قرار دارند، قادر به نمایش ترکیبی از این دو حالت به طور همزمان هستند.
کیوبیتها از طریق پدیده در هم تنیدگی، امکان انجام این محاسبات سخت با سرعت و کارایی بی نظیر را فراهم میآورند. با این حال، ظرافت مکانیک کوانتومی، کیوبیتها را به شدت در برابر کوچکترین اختلالات محیطی، اعم از نوسانات دما، میدانهای الکترومغناطیسی ناخواسته و حتی ارتعاشات، آسیب پذیر میسازد. این عوامل محیطی میتوانند منجر به تزلزل انسجام کوانتومی (Decoherence) شود و در نتیجه، اطلاعات کوانتومی مهم برای انجام محاسبات صحیح از بین بروند. این ناپایداری، ساخت رایانههای کوانتومی با تعداد کیوبیتهای کافی و با قابلیت اطمینان لازم برای حل مسائل پیچیده دنیای واقعی را به یک چالش فنی طاقت فرسا تبدیل نموده است.

“تراشه کوانتومی مایکروسافت با دنیایی از محاسباتی که انجام میدهد و بیست سال زحمتی که پشت خود دارد، به اندازه کف دست است. معماری نوآورانه تراشه Majorana 1، مسیری واضح به سوی ساخت تراشههای کوانتومی با میلیونها کیوبیت را ترسیم میکند. این تراکم بی سابقه، کلید دستیابی به قدرت محاسباتی است که رایانههای کلاسیک امروزی از انجام آن عاجز هستند و امکان پیشنهاد راهکارهای تحول آفرین برای چالشهای واقعی را فراهم میسازد.”
تفاوت بیت و کیوبیت در تراشه کوانتومی مایکروسافت
در قلب رایانههای امروزی، واحد اساسی اطلاعات، بیت است. یک بیت، مانند یک کلید برق ساده، تنها میتواند در یکی از دو حالت قطعی قرار بگیرد. این کلید میتواند روشن (که در دنیای بیت معمولا با عدد 1 نشان شناخته میشود) یا خاموش (عدد 0) باشد. تمامی اطلاعات، از متن و تصاویر تا برنامهها و ویدیوها، در نهایت به رشتهای از این بیتهای صفر و یک تبدیل و توسط رایانه پردازش میشوند. اما در دنیای شگفت انگیز مکانیک کوانتومی، مفهوم جدیدی به نام کیوبیت (Qubit) به عنوان واحد اساسی اطلاعات در رایانههای کوانتومی مطرح میشود. کیوبیتها، برخلاف بیتهای کلاسیک، از قوانین مکانیک کوانتومی پیروی میکنند و به همین دلیل، قابلیتهای بسیار فراتری را فراهم میآورند.
پدیده برهم نهی (Superposition)
یکی از مهمترین تفاوتهای کیوبیت و بیت، پدیدهای به نام برهم نهی (Superposition) است. یک کیوبیت میتواند به طور همزمان در هر دو حالت 0 و 1 و همچنین در ترکیبی از این دو حالت قرار بگیرد. یک سکه در حال چرخش را تصور کنید، تا زمانی که سکه متوقف نشده است، نمیتوان به طور قطعی رو یا پشت بودن آن را مشخص کرد. کیوبیت نیز به همین شکل، تا زمانی که اندازه گیری نشود، در یک حالت قطعی قرار نمیگیرد. این قابلیت برهم نهی، به یک رایانه کوانتومی اجازه میدهد تا تعداد بسیار بیشتری از حالات را به طور همزمان بررسی کند.
درهم تنیدگی (Entanglement)
تفاوت بنیادین دیگر بین بیت و کیوبیت، پدیده درهم تنیدگی است. وقتی دو یا چند کیوبیت در این حالت قرار میگیرند، سرنوشت آنها به هم گرو میخورد. اگر وضعیت یکی از کیوبیتها اندازه گیری شود، وضعیت کیوبیت دیگر به طور آنی مشخص میشود. بدون آنکه نیازی به اندازه گیری مستقیم باشد. این پیوند کوانتومی، امکان انجام محاسبات پیچیده به صورت هماهنگ و با کارایی بالا را در رایانههای کوانتومی فراهم میآورد.
به طور خلاصه، در حالی که بیتهای کلاسیک محدود به دو حالت قطعی 0 یا یک هستند، کیوبیتها با بهره گیری از اصول برهم نهی و درهم تنیدگی، قادر به نگهداری و پردازش حجم بسیار بیشتری از اطلاعات به طور همزمان هستند. این قابلیتهای منحصر به فرد، رایانههای کوانتومی را قادر میسازد تا مسائلی را حل کنند که برای قدرتمندترین ابر کامپیوترهای کلاسیک امروزی غیر قابل حل است.

تمرکز بر کیوبیتهای توپولوژیکی در تراشه کوانتومی مایکروسافت
در مواجهه با چالش ناپایداری، شرکت مایکروسافت رویکردی بدیع و مبتنی بر تحقیقات پیشرفته را در پیش گرفته است. کیوبیتهای توپولوژیکی، اطلاعات کوانتومی را نه در یک ذره منفرد، بلکه در ساختارهای توپولوژیکی محافظت شده کد گذاری میکند. به بیان سادهتر، اطلاعات در این کیوبیتهای تراشه مایورانا 1 به صورت غیر محلی توزیع شده است. این ویژگی منحصر به فرد، کیوبیتهای توپولوژیکی را به طور ذاتی در برابر اختلالات مقاومتر میکند.
شبه ذرات مایورانا
بنیان فیزیکی کیوبیتهای توپولوژیکی مورد نظر مایکروسافت، بر خواص منحصر به فرد شبه ذرات مایورانا استوار است. این ذرات بنیادی که وجود آنها از نظر تئوری پیش بینی و شواهد تجربی دال بر وجود آنها در برخی مواد خاص به دست آمده است، ویژگی شگفت انگیزی دارند. شبه ذرات مایورانا پادذره یا Antimatter خود هستند. این خاصیت، امکان ایجاد حالتهای کوانتومی پایداری را در تراشه مایورانا فراهم میآورد. در واقع، اطلاعات کوانتومی در یک کیوبیت توپولوژیکی مایورانا، در نحوه برهم کنش و درهم تنیدگی این شبه ذرات کد گذاری میشود که این امر پایداری ذاتی بیشتر را به همراه دارد.
بیشتر راجع به علم گسترده کوانتوم بخوانید!
کاربردهای بالقوه تراشه کوانتومی مایکروسافت
تراشههای کوانتومی با قابلیت بهره گیری از اصول مکانیکی کوانتومی، امکان ترسیم دقیق رفتار طبیعت در سطح ریاضی را با دقتی بی نظیر فراهم میآورد. این توانایی، از واکنشهای شیمیایی گرفته تا برهم کنشهای مولکولی و انرژیهای آنزیمی را شامل میشود. بر همین اساس انتظار میرود ماشینهای کوانتومی با میلیونها کیوبیت قادر به حل انواع خاصی از مسائل در حوزههای شیمی، علم مواد و سایر صنایع باشند که محاسبات دقیق آنها برای رایانههای کلاسیک امروزی غیر ممکن است. در ادامه برخی از موارد ذکر شده توسط مایکروسافت را شرح میدهیم:
مواد خودترمیم شونده
به عنوان مثال رایانههای کوانتومی میتوانند به حل پرسش دشوار شیمی در مورد علت خوردگی یا ترک برداشتن مواد کمک کنند. این امر میتواند منجر به ابداع مواد خودترمیم شوندهای شود که قادر به ترمیم ترکها در پلها یا قطعات هواپیما، صفحه نمایش شکسته موبایل یا خراشهای درب خودرو باشند.
کاتالیزورهای نوین
به دلیل تنوع بسیار زیاد انواع پلاستیکها، در حال حاضر یافتن یک کاتالیزور همه کاره که بتواند آنها را تجزیه کند، امکان پذیر نیست. موضوعی که به ویژه برای پاکسازی ریز پلاستیکها یا مقابله با آلودگی کربنی اهمیت دارد. محاسبات کوانتومی این پتانسیل را دارد که خواص چنین کاتالیزورهایی را محاسبه کند. همچنین به تجزیه آلایندهها به محصولات جانبی ارزشمند یا توسعه جایگزینهای غیر رسمی منجر شود.
آنزیمهای بهینه شده
آنزیمها میتوانند به لطف محاسبات دقیق که تنها از عهده رایانههای کوانتومی بر میآید، به طور موثری در حوزههای بهداشت، درمان و کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند. این امر میتواند به پیشرفتهای چشمگیری در راستای ریشه کن کردن گرسنگی جهانی منجر شود. استفاده از این آنزیمها باعث افزایش حاصلخیزی خاک برای ترویج رشد پایدار مواد غذایی در آب و هوای نا مناسب خواهد شد.
در نهایت
دستاورد تراشه کوانتومی مایکروسافت (Majorana 1)، با نمایش امکان ایجاد و کنترل هشت کیوبیت توپولوژیکی، نه تنها یک پیشرفت فنی قابل توجه محسوب میشود، بلکه پنجرهای روشن به سوی آینده میگشاید. در آینده رایانههای کوانتومی قادر به حل پیچیدهترین مسائل علمی، صنعتی و زیست محیطی خواهند بود. پتانسیل این فناوری در حوزههایی نظیر طراحی دارو و مواد پیشرفته، بهینه سازی فرآیندهای پیچیده، ارتقای هوش مصنوعی و اکتشافات بنیادین در علوم پایه، بسیار گسترده و تحول آفرین به نظر میرسد.
سوالات متداول
تراشه کوانتومی مایکروسافت چیست؟
Majorana 1 یک پردازنده کوانتومی جدید از مایکروسافت است که از نوع خاصی از کیوبیت به نام کیوبیت توپولوژیکی استفاده میکند. این نوع کیوبیت به طور بالقوه پایدارتر از کیوبیتهای سنتی است و میتواند را را برای ساخت رایانههای کوانتومی بزرگتر و قابل اعتمادتر هموار کند.
چرا پایداری کیوبیت در محاسبات کوانتومی مهم است؟
کیوبیتها بسیار حساس به نویز و اختلالات محیطی هستند که میتواند منجر به از دست رفتن انسجام کوانتومی و بروز خطا در محاسبات شود.
تراشه کوانتومی مایکروسافت چه کاربردهایی خواهد داشت؟
با دستیابی به رایانههای کوانتومی پایدار و مقیاس پذیر مبتنی بر فناوریهای مختلف میتوان انتظار تحولات بزرگی در زمینههایی نظیر کشف دارو و مواد جدید و پیشرفت هوش مصنوعی و رمزنگاری داشت.
منابع
- https://news.microsoft.com/source/features/innovation/microsofts-majorana-1-chip-carves-new-path-for-quantum-computing/
به این مقاله امتیاز دهید!
میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد رأی ها : 0
هنوز هیچ رأیی داده نشده. اولین نفر باشید!

اولین دیدگاه را اضافه کنید.