وب سرور چیست؟ + بررسی نحوه عملکرد Web Server
تا به حال فکر کردهاید وقتی آدرس یک سایت را در مرورگر خود سرچ میکنید و کلید Enter را میزنید، چه جادویی در پشت صحنه اتفاق میافتد که آن سایت برای شما نمایش داده میشود؟ این دقیقا همان جادویی است که توسط جادوگری به نام وب سرور (Web Server) انجام میشود. Web Server یک نرم افزار قدرتمند است که فایلهای یک وب سایت (مانند متن، عکس و کد) را ذخیره و هر زمان کاربری درخواست دیدن آن سایت را داشت، این فایلها را برایش ارسال میکند. در واقع وب سرور را میشود به عنوان ستون فقرات نامرئی اینترنت معرفی کرد.
وب سرور (Web Server) به زبان ساده یعنی چه؟
تصور کنید یک کتابخانه بسیار بزرگ دارید که تمام کتابهای جهان (مثلا!) در آن موجود است. شما به عنوان یک خواننده و شخص سوم به دنبال یافتن کتابی خاص برای مسئله خود هستید. در این سناریو:
- خواننده (کاربر): کسی که به دنبال پیدا کردن یک کتاب برای مسئله خود است.
- مرورگر (کروم، فایرفاکس و…): دستیاری که درخواستتان برای کتاب را به کتابخانه میبرد.
- وب سرور!: کتابدار فوق سریع و منظمی (بله همچین چیزی هم وجود دارد!) که 24 ساعته در کتابخانه حضور دارد. کتابدار دقیقا میداند کتاب مورد نیاز شما در کدام قفسه است و آن را به شما تحویل میدهد.
پس Web Server داستان ما، همان کتابدار دیجیتالی است که مسئولیت نگهداری از فایلهای سایت و تحویل صحیح آنها به کاربران را بر عهده دارد.
وب سرور دقیقا چگونه کار میکند؟
بیایید سفری کوتاه داشته باشیم از کلیکی که میکنید تا سایتی که برایتان قابل مشاهده میشود. فرایند کار از طریق پروتکل استاندارد HTTP یا همان Hypertext Transfer Protocol انجام میشود. روند کار Web Server:
1. ارسال درخواست HTTP
شما آدرس سایت (مثلا www.pcgamer.com) را در مرورگر خود وارد میکنید. در این لحظه، مرورگر شما یک درخواست به نام HTTP Request به اینترنت ارسال میکند. این درخواست حاوی آدرس IP سروری است که سایت www.pcgamer.com روی آن قرار دارد.
2. پردازش توسط وب سرور
این درخواست به کامپیوتری که فایلهای سایت روی آن قرار دارد، یعنی Web Server میرسد. نرم افزار وب سرور (مثلا آپاچی) درخواست شما را تحلیل میکند و فایلهای مربوط به صفحه درخواستی را پیدا میکند.
3. ارسال پاسخ HTTP
Web Server تمام این فایلها را بسته بندی کرده و در قالب یک پاسخ به نام HTTP Response به مرورگر شما بر میگرداند. مرورگر شما این بسته بندی را باز کرده، کدها را تفسیر میکند و در نهایت، سایت را به شما نمایش میدهد. تمام این فرایند اغلب در کمتر از یک ثانیه اتفاق میافتد.
ویژگیهای وب سرور
وب سرورها ویژگیهای بسیاری را در سطح اینترنت ارائه میدهند که آنها را به مواردی مهم تبدیل کرده است. برخی از این ویژگیها عبارتند از:
پردازش درخواستها (Request Handling)
Web Serverها در پردازش مناسب درخواستها برتری خاصی دارند و متدهای HTTP مانند GET و POST را درک میکنند. این ویژگی به وب سرورها اجازه میدهد تا به راحتی صفحاتی پویا، فرمهای ثبت و دادههای آپلودی را مدیریت کنند.
ذخیره محتوا (Content Storage)
یکی از اولین کارکردهای یک Web Server ذخیره محتوای وب (مانند فایلهای HTML و CSS، ویدیوها و تصاویر) است. این محتوای ذخیره شده در دایرکتوریهای مختلف سازمان دهی میشود و دسترسی را برای مرورگرها و کاربران آسانتر میکند.
اقدامات امنیتی (Security Measures)
Web Serverها اقدامات امنیتی بسیار قوی را در برابر تهدیدات سایبری تعیبه کردهاند. ویژگیهایی مانند فایروالها، سیستمهای تشخیص نفوذ و پروتکلهای رمزگذاری داده مانند TLS از امنیت اطلاعات شما محافظت میکنند.
مقیاس پذیری (Scalability)
مقیاس پذیری Web Server یکی از کلیدیترین ویژگیهای آن (مخصوصا برای ترافیک وب سایت) است. وب سرورها میتوانند خوشههای ترافیک وب سایت را با پخش کردن این فشار در بین چندین سرور با استفاده از Load Balancing مدیریت کنند.
قابلیت کش کردن (Cashing Capabilities)
ذخیره محتواهای پر استفاده میتواند فشار روی سرورها را کاهش و سرعت پاسخ دهی را افزایش دهد. وب سرورها از تکنیکهایی مانند Page Caching و CDNها برای بهبود تجربه کاربری استفاده میکنند.
مزایای وب سرور
- با کمک Web Server میتوانید اطلاعات لازم جهت ارتباط با هاستها را دریافت نمایید.
- وب سرورها میتوانند سرعت دانلود برنامههای مبتنی بر وب را افزایش و عملکرد آنها را بهبود بخشند.
- میتوانند در ارائه مجوزها برای تعمیر پیوندهای آسیب دیده و مشاهده ساخت URL کمک کنند.
- تضمین کننده شفافیت در انجام معاملات میان Web Server سایت و سرور است.
- قابلیت کنترل و انعطاف پذیری بالایی دارد.
- از آن جا که این وب سرورها در زیرساختهای حفاظتی ذخیره میشوند، ایمن هستند.
- کمک رسان در مدیریت برنامههای مختلف هستند.
- امکان سفارشی سازی وب سرورها بر اساس نیاز وجود دارد.
معایب وب سرور
- چالش برانگیز است.
- در ترافیک بالا امکان وجود وضعیت خرابی در آن وجود دارد.
معرفی انواع وب سرورهای محبوب
همه وب سرورها یک کار اصلی را انجام میدهند، اما در روش انجام آن، سرعت، امنیت و امکانات تفاوتهایی دارند. در ادامه با چند مورد از معروفترینهای این حوزه آشنا میشویم:
وب سرور آپاچی (Apache HTTP Server)
آپاچی یکی از قدیمیترین، پایدارترین و پراستفادهترین وب سرورهای جهان است. این نرم افزار رایگان و متن باز، به دلیل انعطاف پذیری بالا و پشتیبانی از ماژولهای فراوان، شهرت دارد.
- مزایای وب سرور Apache: بسیار انعطاف پذیر، جامعه کاربری بزرگ، پشتیبانی عالی از فایل hraccess. و سازگاری با اکثر سیستم عاملها
- معایب وب سرور Apache: در ترافیکهای بسیار بالا ممکن است عملکرد ضعیفتری نسبت به Nginx داشته باشد.
وب سرور انجین ایکس (Nginx)
Nginx (که به صورت “Engine-x” تلفظ میشود) به سرعت و عملکرد فوق العادهاش در مدیریت همزمان تعداد زیادی کاربر مشهور است. معماری آن به گونهای ساختار یافته که از منابع کمتری از سرور مصرف کند.
- مزایای Nginx: سرعت بسیار بالا، عملکرد عالی در پردازش محتوای استاتیک (Static)، مصرف بهینه منابع، ایده آل برای سایتهای پرترافیک
- معایب Nginx: پیکربندی آن ممکن است برای مبتدیان کمی پیچیدهتر از آپاچی باشد.
وب سرور لایت اسپید (LiteSpeed)
لایت اسپید یک Web Server تجاری است که به عنوان جایگزینی سریع برای آپاچی طراحی شده است. این وب سرور کاملا با تنظیمات Apache سازگار است و میتواند بدون نیاز به تغییرات پیچیده جایگزین آن شود.
- مزایای LiteSpeed: سرعت بسیار بالا، سازگاری کامل با آپاچی، دارای پلاگین کش داخلی قدرتمند برای وردپرس
- معایب LiteSpeed: رایگان نیست (هرچند نسخه رایگان با محدودیت نیز دارد.)
وب سرور مایکروسافت (IIS)
Internet Information Services محصول شرکت مایکروسافت، به صورت انحصاری با سیستم عامل ویندوز سرور کار میکند. این وب سرور انتخاب اصلی برای اپلیکیشنهایی است که با تکنولوژیهای مایکروسافت توسعه داده شدهاند.
- مزایای وب سرور مایکروسافت: یکپارچگی کامل با سیستم عامل ویندوز، پشتیبانی قوی از مایکروسافت، رابط کاربری (UI) روان و آسان.
- معایب وب سرور مایکروسافت: فقط روی ویندوز اجرا میشود و متن باز (Open Source) نیست.
وب سرور Lighttpd
Lighttpd یک Web Server رایگان و متن باز است که برای برنامههای کاربردی با سرعت حیاتی طراحی شده است. Lighttpd برخلاف Apache و Nginx، فضای بسیار کمی دارد (کمتر از 1 مگابایت) و از FastCGI ،CGI و SCGI برای رابط برنامهها با وب سرور پشتیبانی میکند. همچنین تعداد بی شماری از زبانهای برنامه نویسی مثل PHP ،Python ،Perl و Ruby را پشتیبانی میکند.
- مزایای Lighttpd: سرعت بالا و بسیار سبک، مصرف بهینه منابع، پشتیبانی جامع و امنیت بالا
- معایب Lighttpd: تنوع پایین، جامعه محدود توسعه دهندگان، پشتیبانی کم از CMSهایی مانند وردپرس.
وب سرور Caddy
Caddy یک Web Server مدرن و متن باز است که با زبان برنامه نویسی Go نوشته شده است. یکی از ویژگیهای منحصر به فرد آن سادگی بیش از حد پیکربندی (برخلاف Nginx) میباشد که Caddy را به یک وب سرور برای افراد مبتدی تبدیل کرده است.
- مزایای Caddy: سادگی پیکربندی و راه اندازی، HTTPS خودکار
- معایب Caddy: انعطاف پذیری کمتر، مشکل در مقیاسهای بزرگ و جامعه کاربری پایین
هاست و وب سرور چه تفاوتی دارند؟
این دو مفهوم اغلب با هم اشتباه گرفته میشوند، با این حال تفاوت بسیار سادهای دارند، بیایید به مثال ابتدای متن در مورد کتابدار برگردیم:
- وب سرور (Web Server): نرم افزاری که روی یک کامپیوتر نصب میشود (دستیار و یا برنامه کتابدار که به آن کمک میکند).
- سرور (Server): کامپیوتر فیزیکی یا مجازی قدرتمندی که نرم افزار وب سرور روی آن نصب شده و فایلهای سایت شما روی هارد دیسک آن ذخیره میشوند.در مثال میتوان از سرور به عنوان ساختمان کتابخانه یاد کرد.
- هاست (Host): هاستینگ خدمتی است که یک شرکت به شما ارائه میدهد. این شرکتها سرورهای قدرتمندی را تهیه و نگهداری میکنند و نرم افزارهای وب سرور را روی آن نصب میکنند و سپس آن فضا را به شما ارائه میدهند. هاست در واقع مانند اجاره کردن یک قفسه در کتابخانه است.
پس شما از یک شرکت هاستینگ، فضایی روی سرور که مجهز به وب سرور است اجاره میکنید.
و در آخر
Web Server، محتوای وب سایت را که میتواند شامل متن، تصویر، ویدیو و… شود را ذخیره و به مشتریان و افرادی که خواستار آن هستند ارائه میدهد؛ که رایجترین آنها مرورگر وب میباشد. وب سرورها با کمک پروتکل انتقال HTTP با مرورگر ارتباط برقرار میکنند. وب سرورها میتوانند برای افزایش سرعت در تحویل محتوا آن را ذخیره نمایند که این عمل به عنوان شتاب وب نیز شناخته میشود. یک Web Server میتواند به میزبانی یک یا چندین وب سایت با استفاده از منابع سخت افزاری و نرم افزاری یکسان بپردازد. که به آنها میزبان مجازی نیز میگویند. سرورها میتوانند به سرعت پاسخ دهی به کلاینتها اثر بگذارند و آن را محدود نمایند تا از تسلط کلاینتها بر منابع در راستای پاسخ دهی به درخواستها جلوگیری نمایند.
سوالات متداول
آیا هر سایتی به وب سرور نیاز دارد؟
بله!، بدون وب سرور راهی وجود ندارد که فایلهای سایت شما به دست کاربران در اینترنت برسد.
وب سرور محلی (Localhost) چیست؟
Web Server محلی نرم افزاری است که روی کامپیوتر شخصی خود نصب میکنید تا بتوانید یک سایت را قبل از آنلاین کردن، تست کنید.
منابع
- https://www.techtarget.com/whatis/definition/Web-server
- https://sourcebae.com/blog/what-are-the-features-of-a-web-server-a-comprehensive-guide/
اولین دیدگاه را اضافه کنید.